Autor:

Książka Dawida Banna Poligrafia – praktyczny przewodnik jest unikalnym,
praktycznym i szczegółowym źródłem informacji przedstawiającym i objaśniającym każdy aspekt produkcji poligraficznej: począwszy od tradycyjnych i specjalistycznych technik druku i oprawy, poprzez prezentację starych i nowych materiałów, aż po wnikliwe analizy cyfrowych technologii składu i druku – zarówno stosowanych obecnie, jak i tych, które będą należeć do nowej generacji.

Wnikliwy i praktyczny przegląd wszystkich najważniejszych, współczesnych zagadnien, technik i technologii w dziedzinie druku i produkcji drukarskiej, od technologii znanych, aż po druk i publikacje na żądanie;

Obszerna, dokładna analiza współczesnej produkcji poligraficznej: na czym polega, dlaczego jest tak ważna, jakich technologii używa i w jaki sposób łączą się one z innymi szeroko pojętymi zagadnieniami z zakresu publikowania, produkcji, projektowania i redagowania;

Jedyne w swoim rodzaju wyjaśnienie każdego kroku w procesie produkcji, począwszy od zaplanowania produktu, poprzez zakup materiałów drukarskich, programy komputerowe do projektowania strony, składu i łamania, rady i wskazówki dotyczące negocjacji, zagadnienia rynku globalnego, po techniki oprawy i zasady dystrybucji.

Spis treści

Wstęp

Poligrafia w XXI wieku
Rys historyczny
Druk na żądanie
Nowe media
Poligrafia a ochrona środowiska

Przygotowanie do druku

Przebieg produkcji poligraficznej
Podstawy edytorstwa
Ilustracje w poligrafii
Obrazy półtonowe
Teoria koloru i separacja koloru
Zarządzanie kolorem
Skanowanie
Skład tekstu
Kroje pisma i fonty
Aplikacje i zestawy designerskie
Komputery i urządzenia peryferyjne
Formaty zapisu plików

Korekta i przygotowanie płyt

Wymiana plików
Rodzaje odbitek próbnych
Analiza kolorowych odbitek próbnych
Kontrola koloru w druku
Impozycja i przygotowanie płyt
Metoda CTP
Integracja technologii CTP i PDF
Płyty drukowe dla pozostałych technik druku

Techniki druku

Wprowadzenie do procesów drukarskich
Litografia offsetowa
Druk cyfrowy
Grawiura
Sitodruk
Typografia
Inne procesy

Papier i farba

Papier i farba
Jak powstaje papier?
Rodzaje papieru
Parametry techniczne i wymiarowe papieru
Potencjalne wady papieru
Papier a ochrona środowiska
Farby i tonery

Prace wykończeniowe

Prace wykończeniowe
Złamywanie
Rodzaje opraw i materiały
Inne metody wykończeniowe
Stemplowanie i nadruki
Pakowanie i dystrybucja

Współpraca z drukarnią

Wybór drukarni
Międzynarodowi dostawcy
Specyfikacje
Kontrola jakości
Harmonogram i składanie zamówień
Podstawy prawne  działania

Zakończenie

Słownik poligraficzny
Międzynarodowe formaty papieru
Inne miary papieru
Tabele konwersji
Wybrana bibliografia i źródła ilustracji
Skorowidz
Podziękowania

Od autora (fragment wstępu)

We wstępie do pierwszego wydania tej książki (z 1986 r.) zaznaczyłem, że pomimo lawinowego rozwoju mediów elektronicznych, drukarstwo długo jeszcze pozostanie wiodącym narzędziem środków masowego przekazu. Dziś, dwadzieścia lat po ukazaniu się owego podręcznika, nadal macie przed sobą tekst wydrukowany na papierze, nie zaś dostępny w postaci informacji czy książki elektronicznej. Co sprawia, że drukarstwo utrzymuje się w tak dobrej kondycji, zamiast powędrować na śmietnik historii?

Powodów jest wiele. Książki, magazyny, plakaty, gazety codzienne, broszury, ulotki i inne materiały wydrukowane mają swoje zalety: nie wymagają specjalnych urządzeń, aby się z nimi zapoznać; nie ulegają awariom; łatwo je przenosić z miejsca na miejsce, a także utylizować.

Miłośnicy tradycyjnych, papierowych książek i gazet docenią to, że mogą je zabrać ze sobą i przeczytać w dowolnym miejscu, a także bez trudu powrócić do przeczytanych już fragmentów.

Także reklamodawcy inwestują w oferowanie swoich produktów i usług za pośrednictwem materiałów dostępnych drukiem, bo tych nie sposób wyłączyć czy zablokować tak, jak blokuje się niektóre reklamy internetowe. Paradoksalnie, ani rozwój telewizji, ani rosnąca popularność i dostęp do globalnej sieci nie tylko nie wyparły drukarstwa jako dziedziny przestarzałej, ale nawet przyczyniły się do jego rozwoju.

Dzięki Internetowi znacznie wzrosła sprzedaż „zwykłych”, papierowych książek, plakatów i magazynów z całego świata. Popularność telewizji stworzyła zapotrzebowanie na niezliczone tomy na temat programów, seriali, filmów i bohaterów szklanego ekranu. Inne dziedziny, w których drukarstwo znajduje zastosowanie bronią się same: ulice dekorują potężne drukowane reklamy, a najrozmaitsze produkty, które kupujemy, dostępne są w coraz to bardziej urozmaiconych opakowaniach – małych arcydziełach drukarstwa użytkowego...

David Bann

Rys historyczny (fragment rozdziału)

Drukarstwo rozwijało się w sposób nieregularny. W historii tej dziedziny zapisały się zarówno długie wieki zastoju, jak i krótkotrwałe być może, ale bardzo owocne okresy gwałtownego postępu. Do takich momentów zwrotnych należały, między innymi, wytłoczenie sławnej Biblii Gutenberga z 1456 r. i lawinowy wzrost liczby warsztatów drukarskich około roku 1850.

Historia drukarstwa zaczyna się w Chinach i sięga VI w. Wtedy właśnie, na fali technologicznego postępu, odkryto możliwość drukowania za pomocą drewnianych klocków, na których techniką drzeworytu wycinano lustrzane odbicie tekstu lub ilustracji. Najstarsza spośród znanych książek wydanych drukiem – Sutra Diamentowa – powstała w 868 r.

Zdobycze chińskiej wynalazczości były stale udoskonalane. W XI w. dzięki wynalazcy nazwiskiem Pi Sheng można już było drukować za pomocą odrębnych czcionek wykonanych z utwardzonej gliny. W XIII w. na Dalekim Wschodzie (a zatem w Chinach, w Korei i Japonii) rozpowszechniono nawet ruchome czcionki z metalu, dzięki którym mogły powstawać tzw. książki blokowe. Te jednak nie upowszechniły się ze względu na stopień złożoności pisma ideograficznego liczącego wiele tysięcy znaków.

Szczególnie istotnym momentem w historii drukarstwa był wynalazek Johannesa Gutenberga, który połączył stworzył prasę drukarską, za pomocą której można było wielokrotnie używać ruchomych metalowych czcionek. W 1444 r. Gutenberg założył w Moguncji warsztat, w którym pracował nad swoją Biblią (patrz il. 1.1), którą wydrukował ok. 1456 r.

Wynalazca na stalowych klockach wygrawerował lustrzane odbicia każdej litery i innych znaków graficznych, tak by te znaki wystawały ponad powierzchnię stali. Stalowy stempel jego pomysłu służył do wybijania każdej kolejnej litery w kawałku bardziej plastycznego, miększego metalu. W ten sposób powstawała matryca z wytłoczonym obrazem litery. Następnie korzystano z aparatu odlewniczego – urządzenia, przez które biegł pusty kanał, pod którym umieszczano matrycę z daną literą.

Od góry, przez pusty kanalik wlewano roztopiony metal będący stopem ołowiu, bizmutu, cyny i antymonu. Odlew, który w ten sposób powstawał nosi nazwę czcionki. Dzięki aparatowi odlewniczemu można było w stosunkowo krótkim czasie otrzymać dowolną liczbę czcionek z każdą literą czy znakiem.

Po uzyskaniu tych znaków rozpoczynał sie właściwy proces drukarski. Najpierw w trzymanym w ręku wierszowniku należało poskładać kolejne czcionki w wyrazy danego wiersza. Po wydrukowaniu każdej stronicy wszystkich czcionek można było użyć, już w innych wyrazach – ponownie. Stosowana przez Gutenberga i jego następców technika nazywana jest techniką druku wypukłego. Ręczny dobór poszczególnych liter umożliwił nieosiągalną dotychczas korektę tekstu przed jego wydrukowaniem.

Drukarstwo w XXI wieku (fragment rozdziału)

...prawdopodobnie najważniejszym z rozwiązań znamionujących postęp ostatnich lat było użycie DTP (desktop publishing - „publikowanie zza biurka”) we wzornictwie przemysłowym i drukarstwie, a nie – jak dotąd – tylko do wewnętrznych celów biurowych. Do głównych aplikacji należały początkowo QuarkXPress (patrz str. 54) i PageMaker (którego swoistą kontynuacją stał się InDesign – patrz str. 54).

Początkowo programy te były używane do tekstu z ilustracjami, podczas gdy kolorami zajmowano się w sposób tradycyjny. Wkrótce jednak oprogramowanie udoskonalono na tyle, by móc ogarnąć całość koniecznych do wykonania prac.

Skanery stały się tańsze i jednocześnie doskonalsze. Dzięki ich coraz lepszej jakości zarówno klienci, jak i projektanci mogli skanować niektóre obrazy. Kiedy pliki Quarka czy PageMakera były wysyłane do przygotowalni lub do drukarni i tam przenoszone na kliszę filmową na naświetlarce, jednak od początku bieżącego stulecia większość prac może być wykonywana za pomocą CTP (z jęz. angielskiego Computer to Plate - „z komputera na płytę” – patrz str. 74 i inne), co ograniczyło koszta związane z przechowywaniem materiałów.

W ciągu kilku ostatnich lat pojawiły się nowe wersje programów QuarkXPress i Adobe Creative Suite, które składają się ze zdobyczy programów takich jak InDesign, Photoshop, Illustrator i Acrobat. InDesign zastąpił PageMakera wprowadzając wiele udogodnień i nowych możliwości. QuarkXPress, dotąd najważniejszy program, ostatnio ustępuje nieco programowi InDesign, który zyskuje wielką popularność, bo współpracuje z przemysłowej jakości Photoshopem.

Niektórzy projektanci używają obu programów w zależności od rodzaju pracy. Każdy kolejny rok przynosi nowe, lepsze komputery. Skanery, szczególnie płaskie, drukarki atramentowe i laserowe - stały się tańsze i lepsze. Nośniki pamięci, takie jak wymienne twarde dyski i wchodzące na rynki płyty o coraz wyższej pojemności takie jak Blu-Ray czy HD-DVD  także tanieją, podczas gdy pojemność pamięci, którą dysponują, jest nieporównywalnie zasobniejsza od pamięci dotychczasowych nośników...

Nowe media (fragment rozdziału)

...książki elektroniczne (eBooks) to teksty i ilustracje zapisane na nośnikach cyfrowych w postaci plików takich jak PDF, czy po prostu pliki tekstowe, które mogą być odczytane na dowolnym PC-cie albo na innym specjalistycznym urządzeniu. Co więcej, książka elektroniczna może być zakodowana w sposób, który pozwala na szybkie, tematyczne wyszukiwanie konkretnych, zawartych w niej informacji.

Choć osiągalne już od pewnego czasu, książki elektroniczne nie zyskały jeszcze takiej popularności, która z pewnością je czeka. Zalety takie jak możliwość przenoszenia książek z miejsca na miejsce i czytelność nadal kojarzone są przede wszystkim z tradycyjnymi „papierowymi” książkami.

Pierwsze urządzenia służące do odczytywania książek elektronicznych wyprodukowano w późnych latach 90. ubiegłego wieku, jednak maszyny te były o wiele za duże i za ciężkie, by zyskać szerokie zastosowanie. Dodatkowo, tekst na ekranach tych maszyn był trudny do odczytania. Istotne zmiany dokonały się dopiero w 2006 r. dzięki urządzeniu nazwanym Sony Reader (patrz il. 1.14) i urządzeniu iRex iLiad, które stanowi rodzaj adresownika.

Oba wynalazki mają rozmiar książki w formacie kieszonkowym, są wyposażone we własne oświetlenie i energooszczędne baterie. Poszczególne widoki wyświetlane na ekranach tych urządzeń przypominają „zwykłą” książkową stronę, której tradycyjna czarno-biała szata graficzna możliwa jest dzięki zastosowaniu tysięcy czarnych i białych kapsuł, a nie jak dotąd – za pomocą CRT (z jęz. angielskiego: Cathode Ray-Tube – kineskop z działem elektronowym) czy LCD (Liquid Crystal Display – wyświetlacz ciekłokrystaliczny). Książki elektroniczne mogą być ściągnięte wprost z Internetu do PC-ta tak, jak ściąga się muzykę.

Całą operacja wymaga niewielkiej opłaty. W niedalekiej przyszłości na pewno będzie możliwe ściąganie książek wprost na wspomniane czytniki, bez konieczności uprzedniego zapisywania ich w pamięci PC-ta. Urządzenia mogą pomieścić wiele książek – dzięki temu każdy student może mieć wszystkie swoje podręczniki  w pamięci niewielkiego urządzenia, które mieści się w jego kieszeni...

Drukowanie a ochrona środowiska (fragment rozdziału)

...drukarstwo każdego typu oddziałuje na środowisko na niezliczone sposoby. Wiele firm produkuje swoje płyty CD i DVD jako „wolne od zanieczyszczeń” (carbon neutral), co oznacza że w politykę ich działań wpisane są akcje na rzecz środowiska naturalnego takie jak sadzenie drzew czy ochrona naturalnych zasobów. Nadal jednak najważniejszym aspektem jest papier, jego skład i możliwości utylizacji.

W rozdziale poświęconym użyciu farb na papierze (patrz str. 144) omówiono kwestię wpływu tych surowców na środowisko i sposoby na usuwanie zanieczyszczeń. W tym miejscu  warto zastanowić się na innymi sposobami, których mogą chwycić się wydawcy i drukarze.

Wiele firm może podejmować tego rodzaju działania dobrowolnie. W przypadku większych odbiorców sprawa staje się zasadą, której przestrzeganie regulują odpowiednie agencje rządowe czuwające nad ochroną środowiska. Często zresztą działania zmierzające ku oszczędności wykorzystywanej energii przyczyniają się do oszczędności pieniędzy.

W drukarstwie wprowadzenie technik cyfrowych i metody CTP – szczególnie jeżeli chodzi o bezprocesowe płyty drukujące – znakomicie obniżyło zużycie nieekologicznych materiałów (błon filmowych i chemikaliów, a także papieru) w procesie przygotowania.

„Zdalna” korekta przygotowywanych projektów znosi konieczność używania materiałów koniecznych dotąd przy tradycyjnej korekcie i energii koniecznej do transportu tych materiałów. Mimo to, drukarstwo wciąż wymaga użycia rozpuszczalników, energii potrzebnej do suszenia, ekstrakcji dymów i innych szkodliwych dla środowiska procesów.

Jednym z wielu sposobów na oszczędzanie energii jest proste kontrolowanie jej zużycia w fabrykach czy biurach – energii zużytkowanej na ogrzewanie, oświetlenie, klimatyzację i tak dalej. Liczne urządzenia, takie jak komputery, fotokopiarki i drukarki mogą być na noc wyłączane. Coraz częściej produkowane są urządzenia pozbawione funkcji „standby”, właśnie po to, by – wyłączając je – oszczędzać energię...